در این جا، دانستنی های جالب و هیجان‌انگیز از صنعت هوایی گردآوری شده است که خواندن آن‌ها خالی از لطف نیست. این اطلاعات شامل نکات جذاب و منحصر به فردی در مورد فرودگاه‌ها، ایرلاین‌ها و هواپیماها می‌شود که یا رکوردهای شگفت‌انگیزی ثبت کرده‌اند، یا اطلاعاتی هستند که بسیاری از افراد از آن‌ها بی‌خبرند. اگر علاقه‌مند به دنیای هوانوردی هستید، همراه کارگونت باشید تا با این دانستنی‌های جالب آشنا شوید.
نخستین و قدیمی ترین فرودگاه ایران ...
ایران با قدمتی طولانی در صنعت هوایی، شاهد تأسیس نخستین فرودگاه‌ها در اوایل قرن بیستم بوده است. اولین فرودگاه تأسیس‌شده در ایران، فرودگاه مسجدسلیمان است که در پی کشف میادین نفتی در این شهر ایجاد شد. در ابتدا، این مکان فقط زمینی مسطح بود که بعدها به دلیل رفت‌وآمد مکرر انگلیسی‌ها به یک فرودگاه رسمی تبدیل شد.
اولین فرودگاه رسمی ایران، فرودگاه قلعه‌مرغی بود که به دستور احمدشاه قاجار ساخته شد. این فرودگاه که اکنون به نام فرودگاه شهید آسیایی شناخته می‌شود، نقش مهمی در آغاز پروازهای رسمی در کشور داشت.
دومین فرودگاه رسمی کشور، فرودگاه بین‌المللی بوشهر بود که به دلیل همکاری با شرکت‌های بزرگ هواپیمایی مانند بریتیش ایرویز انگلستان و کی‌ال‌ام هلند، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ هوانوردی ایران دارد. همچنین، فرودگاه بندر لنگه در استان هرمزگان، از سال ۱۲۹۷ شمسی پروازهای بین‌المللی به مقاصدی چون انگلستان و هند را آغاز کرد و پس از بوشهر، دومین مقصد مهم برای شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی در ایران شد.
از نظر پروازهای تاریخی، نخستین هواپیمایی که بر فراز ایران پرواز کرد، بلریو ۱۱ بود که در سال ۱۲۹۲ شمسی توسط یک خلبان روس به نام کوزمینسکی از روسیه به تهران آمد. این پرواز سرآغازی برای توسعه صنعت هوانوردی در کشور محسوب می‌شود.
مروری بر تاریخچه چند فرودگاه ایران
آیا تا به حال به تاریخچه فرودگاه‌هایی که از آن‌ها سفر کرده‌اید فکر کرده‌اید؟ بسیاری از ما بارها در فرودگاه‌های مختلف کشور تردد داشته‌ایم، اما شاید هرگز فرصتی نداشته‌ایم که به پیشینه این اماکن مهم فکر کنیم. هر فرودگاه، داستانی از تاریخ هوانوردی ایران در دل خود دارد که اغلب از نظرها پنهان می‌ماند. این مطلب قصد دارد نگاهی کوتاه به تاریخچه چند فرودگاه مهم ایران بیندازد و شما را با بخش‌هایی از این تاریخ آشنا کند.
معرفی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، یکی از اصلی‌ترین قطب‌های هوانوردی ایران، در ۳۰ کیلومتری جنوب تهران و در شهرستان ری قرار دارد. این فرودگاه که در میان بزرگراه تهران-قم واقع شده، با مساحتی بالغ بر ۱۴ هزار هکتار، به عنوان جایگزین فرودگاه مهرآباد طراحی و ساخته شد؛ چرا که مهرآباد اکنون در داخل بافت شهری تهران قرار گرفته است.
فرودگاه امام خمینی تحت مدیریت شرکت فرودگاه‌های کشور فعالیت می‌کند و مرکز اصلی فعالیت شرکت‌های هواپیمایی مطرحی همچون ایران‌ایر، ماهان، آسمان، قشم، کاسپین، تابان و زاگرس است. این فرودگاه میزبان بیش از ۴۰ ایرلاین بین‌المللی است و با برگزاری بیش از ۷۰۰ پرواز هفتگی، تهران را به شهرهای مختلفی در بیش از ۳۰ کشور جهان متصل می‌کند.
آشنایی با فرودگاه مهرآباد؛ قدیمی‌ترین و پررفت‌وآمدترین فرودگاه ایران
فرودگاه مهرآباد یکی از شناخته‌شده‌ترین و پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های کشور است که در سال ۱۳۱۷ در غرب تهران تأسیس شد. نام این فرودگاه از روستای مهرآباد، که در آن زمان در محل ساخت فرودگاه قرار داشت، گرفته شده است. این فرودگاه نخستین فرودگاه تهران به شمار می‌رود و سالانه میزبان حدود ۱۳ میلیون مسافر بوده است. با توجه به قدمت و حجم بالای مسافران، مهرآباد همچنان یکی از مهم‌ترین فرودگاه‌های داخلی کشور محسوب می‌شود.
در سال ۱۳۸۶، تمامی پروازهای خارجی مهرآباد (به استثنای پروازهای حج) به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی منتقل شد. از آن زمان، فرودگاه مهرآباد صرفاً پروازهای داخلی را مدیریت می‌کند.
ترمینال‌های فرودگاه مهرآباد
فرودگاه مهرآباد دارای ۶ ترمینال فعال است که هر یک وظایف مشخصی دارند:
- ترمینال‌های ۱ و ۲: ویژه پروازهای داخلی ورود و خروج.
- ترمینال‌های ۳ و ۵: مختص پروازهای حج تمتع و حج عمره.
- ترمینال ۴: تنها برای پروازهای خروجی به شهرهای داخلی.
هر ترمینال بر اساس ایرلاین‌های مختلف خدمات ارائه می‌دهد. به طور مثال:
- ترمینال ۱: مخصوص ایرلاین‌هایی همچون کیش ایر، معراج، قشم ایر، آتا، ایران ایرتور و نفت.
- ترمینال ۴: برای ایرلاین‌های ماهان، تابان، آسمان، کاسپین، سپاهان و اترک.
فرودگاه کلاله؛ دروازه هوایی شرق گلستان
فرودگاه کلاله، یکی از فرودگاه‌های ایران با کد یاتا KLM و کد ایکائو OINE، در شهرستان کلاله از توابع استان گلستان واقع شده است. این فرودگاه در سال ۱۳۹۱ با هدف تسهیل حمل‌ونقل هوایی و خدمات‌رسانی به مردم شرق استان گلستان تأسیس شد.
در سال‌های نخست فعالیت، به دلیل استقبال کم و نبود تعداد کافی مسافر، پروازهای این فرودگاه متوقف شدند. اما در مهرماه سال ۱۳۹۵ با ورود یک فروند هواپیمای مسافربری جت ۷۴ متعلق به شرکت پویا ایر، فعالیت این فرودگاه دوباره از سر گرفته شد. از آن زمان پروازهای منظم در مسیر تهران–کلاله و بالعکس برقرار شد.
برنامه پروازهای فعلی فرودگاه کلاله
در حال حاضر، ایرلاین ایران‌ایر پروازهایی به شرح زیر در این فرودگاه انجام می‌دهد:
- روزهای یکشنبه و چهارشنبه: مسیر تهران به کلاله و بالعکس.
- روزهای جمعه: مسیر ساری به کلاله و بالعکس.
فعالیت مجدد این فرودگاه نقش مهمی در ارتقای حمل‌ونقل هوایی منطقه و دسترسی آسان‌تر مردم شرق استان گلستان به مقاصد داخلی ایفا کرده است.
فرودگاه لامرد؛ از کمک‌رسانی تا پروازهای بین‌المللی
فرودگاه لامرد، یکی از فرودگاه‌های مهم استان فارس، در ۱۹۳ کیلومتری فرودگاه شیراز و در شمال شهر لامرد واقع شده است. عملیات ساخت این فرودگاه در سال ۱۳۵۶ با هدف کمک‌رسانی و پشتیبانی آغاز شد. این تصمیم بر اساس نیازهای منطقه جنوب استان فارس و با انتخاب موقعیتی مناسب در دشت لامرد اتخاذ گردید.
در سال‌های اولیه، فرودگاه لامرد عمدتاً نقش یک پایگاه کمک‌رسان را ایفا می‌کرد. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با همکاری مردم منطقه و تلاش‌های خالصانه خیرین، فرودگاه طی هفت سال تغییر کاربری داد و به یک پایانه مسافربری تبدیل شد. نخستین پرواز مسافربری این فرودگاه در سال ۱۳۶۳ انجام شد و مسیر شیراز–لامرد و بالعکس را پوشش داد، که سرآغازی برای گسترش فعالیت‌های این فرودگاه بود.
چند مورد دانستنی صنعت هوایی
- اگر غذاهای هواپیماها بد مزه به نظر می‌آیند، مشکل همیشه از خود غذا نیست. در واقع، در ارتفاعات بالا حدود یک سوم از گیرنده‌های چشایی انسان به طور موثر عمل نمی‌کنند. این کاهش حساسیت چشایی باعث می‌شود که حتی بهترین غذاها هم طعمی کمتر دلپذیر داشته باشند. به همین دلیل است که غذاهایی که در هواپیما سرو می‌شوند، معمولاً طعمی متفاوت با آنچه در سطح زمین تجربه می‌کنیم دارند.
- باد لاستیک‌های هواپیما از گاز اکسیژن پر نمی‌شود، بلکه از گاز نیتروژن استفاده می‌شود. دلیل این انتخاب، اشتعال‌زا بودن گاز اکسیژن است که در صورت استفاده در لاستیک‌ها می‌تواند خطرات زیادی ایجاد کند. به ویژه هنگام فرود آمدن هواپیما، که چرخ‌ها با سرعت بالا با سطح زمین اصطکاک پیدا می‌کنند، استفاده از نیتروژن به عنوان یک گاز غیر قابل اشتعال کمک می‌کند تا خطر احتراق کاهش یابد و ایمنی هواپیما بیشتر شود.
- گران‌قیمت‌ترین هواپیماهای جهان، همان هواپیماهای مسافربری هستند که برای افراد بسیار ثروتمند به طور سفارشی طراحی و ساخته می‌شوند. این هواپیماها پس از انجام تغییرات و شخصی‌سازی‌های ویژه، قیمت‌های نجومی پیدا می‌کنند. در صدر فهرست گران‌ترین هواپیماهای شخصی جهان، ایرباس A380 متعلق به ولید بن طلال، شاهزاده و سرمایه‌دار سعودی قرار دارد که در سال ۲۰۰۷ با قیمت ۵۰۰ میلیون دلار خریداری شد.
- با اینکه سفر به وسیله هواپیما به طور کلی امن‌تر از سفرهای زمینی محسوب می‌شود، حدود ۸۰ درصد از مردم به نوعی از پرواز ترس دارند که به این حالت “اروفوبیا” گفته می‌شود. جالب است بدانید که احتمال وقوع سوانح هوایی خطرناک برای هر پرواز تنها ۰.۰۰۰۰۲۴ درصد است که بسیار کمتر از احتمال وقوع تصادفات جاده‌ای و زمینی است. این آمار نشان می‌دهد که پروازها در واقع یکی از ایمن‌ترین روش‌های حمل و نقل هستند، اما ترس از پرواز همچنان در بسیاری از افراد وجود دارد.
- شرکت هواپیمایی دلتا (Delta Airlines) با دارایی خالص ۱۰.۱۱ میلیارد دلار به عنوان ثروتمندترین ایرلاین جهان شناخته می‌شود. پس از آن، دو ایرلاین آمریکایی دیگر، امریکن ایرلاینز (American Airlines) و یونایتد ایرلاینز (United Airlines) به ترتیب با دارایی‌های خالص ۹.۵۵ میلیارد دلار و ۸.۴۶ میلیارد دلار در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. این آمار مربوط به قبل از شیوع ویروس کرونا است و نشان می‌دهد که ایرلاین‌های آمریکایی در صدر فهرست قدرتمندترین شرکت‌های هواپیمایی جهان قرار دارند.
- کانتاس (Qantas)، یکی از قدیمی‌ترین و بهترین ایرلاین‌های جهان، از زمان تاسیس خود در سال ۱۹۲۰ تاکنون هیچ سانحه هوایی را تجربه نکرده است و در این زمینه رکورددار محسوب می‌شود. این ایرلاین استرالیایی همچنین سومین شرکت هواپیمایی قدیمی در جهان است. شهرت کانتاس به ایمنی و عملکرد بی‌نظیر آن در صنعت هوانوردی باعث شده تا بسیاری از مسافران آن را به عنوان یکی از امن‌ترین ایرلاین‌ها در نظر بگیرند.
- بزرگ‌ترین و پرظرفیت‌ترین هواپیمای مسافربری جهان ایرباس A380 است که توانایی حمل ۸۵۳ مسافر را دارد. این هواپیما به دلیل طراحی ویژه و اندازه بزرگ خود، یکی از نمادهای صنعت هوانوردی محسوب می‌شود. در داخل ایرباس A380، امکانات لوکس و راحتی برای مسافران در نظر گرفته شده است که تجربه پروازی متفاوتی را به ارمغان می‌آورد.
- زیبایی یک ویژگی نسبی است و معیاری دقیق برای تعیین آن وجود ندارد، اما این قضیه برای فرودگاه چانگی صدق نمی‌کند. این فرودگاه به‌طور واضح از نظر زیبایی و طراحی نسبت به سایر فرودگاه‌های جهان برتری دارد و خود به عنوان یک جاذبه گردشگری شناخته می‌شود. کمپانی معتبر اسکای‌ترکس (Skytrax) نیز در ۸ سال اخیر فرودگاه چانگی را به عنوان بهترین فرودگاه جهان انتخاب کرده است.
۹. یکی از عجیب‌ترین فرودگاه‌های جهان در منطقه جبل‌الطارق واقع شده است. در این فرودگاه، برخلاف استانداردهای معمول، هواپیماها برای برخاستن و فرود آمدن از یک خیابان عمومی شهر استفاده می‌کنند. در زمان عملیات هواپیما، چراغ‌های راهنمایی قرمز می‌شوند و عبور و مرور وسایل نقلیه و عابران پیاده متوقف می‌شود. در این شرایط، اولویت تردد به هواپیماها داده می‌شود و خیابان به باند فرود تبدیل می‌گردد. این فرودگاه به دلیل شرایط خاص و منحصربه‌فرد خود، یکی از جالب‌ترین تجربه‌های هوانوردی را رقم می‌زند.
و در نهایت…
فرودگاه‌های ایران نه‌تنها در تسهیل حمل‌ونقل هوایی نقش حیاتی دارند، بلکه هر کدام از آن‌ها داستانی منحصربه‌فرد در دل تاریخ خود جای داده‌اند. از نخستین فرودگاه‌های کشور، مانند فرودگاه مسجدسلیمان که در دوره کشف میادین نفتی ساخته شد، تا فرودگاه قلعه‌مرغی به عنوان اولین فرودگاه رسمی ایران و دیگر پایگاه‌های هوایی قدیمی مانند فرودگاه بوشهر و فرودگاه بندر لنگه، همه این زیرساخت‌ها نمایانگر گام‌های اولیه ایران در صنعت هوانوردی هستند.
همچنین فرودگاه‌هایی مانند فرودگاه امام خمینی (ره)، با نقش بین‌المللی خود، و فرودگاه مهرآباد، که یکی از پرترددترین پایانه‌های داخلی کشور است، همچنان بخش مهمی از سیستم حمل‌ونقل هوایی کشور را تشکیل می‌دهند. فرودگاه‌های منطقه‌ای مانند فرودگاه کلاله و فرودگاه لامرد نیز، هرچند با اهداف محلی و محدود آغاز به کار کردند، اما توانسته‌اند با توسعه زیرساخت‌ها و راه‌اندازی پروازهای بین‌المللی، بر اهمیت خود بیفزایند.
این مجموعه از فرودگاه‌ها نشان‌دهنده پیشرفت‌های ایران در عرصه هوانوردی است؛ از ساخت نخستین پایگاه‌ها در دشت‌های ایران تا راه‌اندازی مسیرهای بین‌المللی که کشور را به اقصی نقاط جهان متصل می‌کنند. هرکدام از این فرودگاه‌ها، با تاریخچه منحصربه‌فرد خود، نه‌تنها بخشی از میراث صنعتی ایران بلکه دروازه‌ای برای ارتباطات و پیشرفت کشور هستند.